Бердәм сайлау округы, "Бердәм Россия" БСП ТРБ

1947  елның 22 маенда ТАССР Әлмәт шәһәрендә туган. 

Әлмәт газ сәнәгате техникумын (1969-1972), Уфа нефть институтын  (1979), Саратов югары партия мәктәбен (1986) тәмамлаган.

Фәнни дәрәҗәләре:

• социологик фәннәр кандидаты (1996);
• сәяси фәннәр докторы (2001);
• Россия Федерациясе технологик фәннәр академиясе  академигы;
• Халыкара мәгълүматлаштыру академиясенең  шәрәфле академигы;
• Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе хакыйкый әгъзасы (2023).

Хезмәт юлы:

• Әлмәт газ-бензин заводында токарь (1963-1966);
• «Әлмәтбурнефть» трестының автотранспорт конторасында шофер (1966);
• Совет Армиясе сафларында хезмәт  (1966-1968);
• «Әлмәтнефть» нефть чыгару идарәсенең җитештерүне автоматлаштыру цехында контроль-үлчәү приборлары слесаре  (1968-1970).
• 1970 еллар башыннан Әлмәт шәһәрендә партия, Совет һәм хуҗалык эшләрендә:
• 1970-1972 елның 25 августы – ВЛКСМның Әлмәт шәһәр комитеты инструкторы,
• 1972 елның 25 августы-1978 елның 14 апреле – КПССның Әлмәт шәһәр комитеты сәнәгать-транспорт бүлеге инструкторы,
• 1978 елның 14 апреле-1980 елның 26 сентябре – халык депутатларының Әлмәт шәһәр Советы башкарма комитеты рәисе урынбасары,
• 1980 елның 26 сентябре-1985 елның 13 сентябре  – халык депутатларының Әлмәт шәһәр Советы башкарма комитеты рәисе беренче урынбасары,
• 1985 елның 13 сентябре-1987 ел – КПССның Әлмәт шәһәр комитеты секретаре,
• 1987 елның 26 мае-1987 елның 2 декабре – КПССның Әлмәт шәһәр комитеты икенче секретаре,
• 1987 елның 3 декабре -1988 ел – «Әлмәтнефть» НГДУда катламнар басымын тоту өчен технологик сыекча әзерләү буенча идарә башлыгы,
• 1988 елның 22 июле-1989 елның 20 августы – халык депутатларының Әлмәт шәһәр Советы башкарма комитеты рәисе;
• 1980 еллар ахырыннан 1991 елга кадәр – республика хөкүмәтендә:
• 1989 елның августы-1990 елның 5 феврале —ТАССР сәүдә министры,
• 1990 елның 5 феврале-17 декабре – КПССның Әлмәт шәһәр комитеты беренче секретаре,
• 1990 елның декабре- 1991 елның 5 июле  – Министрлар Советы Рәисе урынбасары ;
• Югары Совет  Рәисе(1991-1995):
• 1991 елның  5 июленнән – ТССР Югары Советы Рәисе,
• 1992  елдан 1995 елның 16 гыйнварына кадәр – Татарстан Республикасы Югары Советы Рәисе;
• Татарстан Республикасы Премьер-министры (1995 елның 16 гыйнвары - 1998 елның 27 мае);
• Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Рәисе (1998 елның 27 маеннан хәзерге вакытка кадәр).